Lekker stoer is niet moedig – de mythe van de sterke leider

Moed beweegt zich tussen angst en overmoed. Moed is levenskunst en beschaving.

‘Hij zegt tenminste wat hij vindt’

‘Sterke leiders als Trump zijn misschien wel nodig nu’

Mijn tenen krommen in mijn schoenen en mijn hersens verstijven een moment bij zulke uitspraken. Ooit schreef mijn overleden zwager, Karel Glastra van Loon, een boekje met de titel ‘Vannacht is de wereld gek geworden’. De titel komt regelmatig bij me boven.

Schrijven over moedig leiderschap brengt met zich mee dat ik regelmatig de vraag krijg wat dat dan is. Een terechte vraag. De vertaling naar stoer is al snel gemaakt en dat is nu net niet wat het is.

Moed is een kardinale deugd en door Plato voor het eerst beschreven. Het beweegt zich tussen angst en overmoed. Het verhoudt zich tot de andere drie kardinale deugden: wijsheid, rechtvaardigheid en zelfbeheersing. Zet moed in dat landschap neer en het is duidelijk dat moed levenskunst is, een dynamische balans, beschaving. Moed verhoudt zich ook tot een perspectief. Waartoe toon je moed? Wat beoog je?

• Om moed in de goede zin van het woord te tonen is een goede waarneming van belang. Goed kijken, goed luisteren. Patronen herkennen. Kijken naar wat gaande is, in plaats van wat er aan de hand is. Van incident naar structuur. Van gebeurtenis naar beweging.
• Om moed te tonen is zelfstandige denkkracht van belang. Dat begint met de wetenschap dat we van nature snel geneigd zijn reactief en groepsgestuurd te denken. Ook als je een dwarsdenker bent, loop je het risico dat dat reactief is. Reageer je per definitie contra (en laat je je dus sturen?) of heb je er echt goed over nagedacht en verschillende perspectieven bekeken?
• Om moed te tonen moet je keuzes durven maken. Alle ballen in de lucht houden, geen richting kiezen is tegengesteld aan moed. Richting kiezen is overigens niet starre doelstellingen najagen. Richting kiezen is koers. Is antwoord op de vraag wie je wil zijn, als mens, als organisatie. In de uitvoering zijn er meerdere wegen die naar Rome leiden.
• Om effectieve moed te tonen is tenslotte het vermogen tot verbinden van belang. Aan welk doel verbind je je? Ben je in verbinding met je eigen drijfveren? Ben je in staat je met anderen te verbinden? Ben je in staat mensen te verbinden aan het perspectief dat je beoogt?

Durven kijken dus, durven denken, durven kiezen en durven verbinden. Dat is in het licht van de deugden-ethiek moedig leiderschap. Elke zichzelf exponentieel verrijkende stoerprater valt buiten deze definitie. Soms op een onschuldige manier. Maar door de kracht en reikwijdte die deze zogenaamde stoere leiders vaak hebben, blijft het meestal niet onschuldig.

Elke leiderschapspositie beweegt zich op de balans van te risicomijdend of te overmoedig.

Jezelf bevragen op wijsheid, rechtvaardigheid, beheersing en moed in het perspectief van wat je beoogt helpt je in het goede midden te functioneren.

Een groot voordeel is: dat midden geeft veel voldoening. Het voegt waarde toe aan je eigen leven en aan dat van anderen. Het genereert ook kracht en beweging en dat is de essentie van de echte sterke leider.